Lebo nebeské kráľovstvo sa podobá hospodárovi, ktorý vyšiel skoro ráno najať robotníkov do svojej vinice. Zjednal sa s robotníkmi na denári za deň (…) „Čo tu nečinne stojíte celý deň?“ (…) „Nik nás nenajal.“ Povedal im: „Choďte aj vy do mojej vinice!“ (…) Keď sa zvečerilo… „Ja chcem aj tomuto poslednému dať toľko, koľko tebe. Alebo nesmiem so svojím robiť, čo chcem? Či na mňa zazeráš preto, že som dobrý?“ Tak budú poslední prvými a prví poslednými. (Mt 20,1-16)
Keď som počúval toto podobenstvo v detstve a mladosti, spomínam si, ako som sa v duchu tak trochu prikláňal k tým, čo šomrali, že za celodennú námahu dostali rovnako ako tí, čo pracovali len hodinu. Utešoval som sa, že výsada pracovať pre Božie kráľovstvo aj tak prevyšuje všetky zásluhy.
S odchádzajúcimi rokmi, keď si uvedomujem, čo všetko som už vo vinici zanedbal, koľko pozvaní som odmietol či prepočul, skôr pozerám na Hospodárovu dobrotu než na svoje zásluhy. A to je aj pointa celého podobenstva. Boh je dobrý, štedrý, milosrdný. Chce odmeniť každého. Ale potrebuje aspoň trochu ochoty.
Toto veľavravné podobenstvo poukazuje aj na jedno riziko, nenápadné, ale nebezpečné ako skrytá rakovina. Je ním obzeranie sa, čo robia a nerobia iní, porovnávanie sa s druhými, čo vždy spôsobuje, že sa cítim buď lepší, alebo ukrivdenejší, preťaženejší a menej docenený. Srdce napĺňa trpkosť a tá zastiera zrak, takže nevidím, k čomu Pán volá mňa a ako mu odpovedám.
Povolanie je vždy darom – na začiatku životnej cesty, v strede i na konci. Práve vinou porovnávania a závisti sa „prví stávajú poslednými“ a vďaka ochote „poslední prvými“. Hospodár volá i darom dnešného dňa. Nepozerať, čo robia či nerobia druhí, ale s vďakou a usilovnosťou prijať, čo môžem urobiť ja. Lebo mojou hodinou pozvania je prítomná chvíľa.
Okrem toho, že Boh chce byť veľkodušne milosrdný ku všetkým, aj všetci pozvaní z podobenstva majú napriek pozvaniu v rôznom čase čosi spoločné: „Nikto nás nenajal.“ Nájsť prácu znamenalo nájsť život, to bolo čosi radostné, odmena, nie trest. A rovnaká bola aj ich odpoveď: hneď vstali a šli pracovať. Boh neodmeňuje výkon, ale ochotu.
Dňom z podobenstva je „deň“ života, ako aj konkrétny jednotlivý deň, dnešný deň. V oboch prípadoch sme vystavení dvojitému pokušeniu: dopoludnia či v mladosti sklonu odkladať: „Do Vianoc času moc, ešte mám život pred sebou, do večera ďaleko!“
A keď „nažité preváži nad nežitým“ (Milan Rúfus) – a to prichádza skôr, než sa nazdáme –, vynorí sa pesimizmus a malomyseľné lamentovanie: „Už je neskoro, čo som nestihol, už nestihnem. Čo už možno začínať podvečer, čo môžem na staré kolená?!“
Ak Pán povzbudzuje, že nikdy nie je neskoro, neznamená to, že tým ospravedlňuje tých, čo oslovil ráno a nešli. Kto odmietne prvé pozvanie, ešte ľahšie odmietne aj druhé a tretie už ani nezačuje. Obyčajne život dopadne tak, ako prebiehajú dni, z ktorých sa skladá. Nad premrhanými šancami treba vzývať Božie milosrdenstvo a prítomné pozvania prijímať bez váhania a s vďakou.