Básnik Pavol Ušák Oliva (1914 – 1941) patril medzi najväčšie zjavy slovenskej katolíckej moderny. Jeho príbeh je silný v niekoľkých momentoch. Je poznačený autorovou osobnou tragédiou, jeho zápasom s ťažkou chorobou, ktorej napokon podľahol. Zomrel ako mladý chalan, mal iba 26 rokov.
Naplnil svoju túžbu byť kňazom, plne sa odovzdať službe Bohu, Cirkvi i ľuďom. Stal sa nesmrteľným v duchovnom slova zmysle, prechodom do večnosti, a ambíciu pretrvať má aj jeho poézia.
Dielo Pavla Ušáka Olivu nie je vzhľadom na jeho skorý odchod rozsiahle, ale básne, ktoré sa nám zachovali, majú veľkú silu.
Rudolf Dilong, františkán, ďalší významný básnik slovenskej katolíckej moderny, si na neho spomínal takto: „Vysvätili ho na kňaza, lebo bol na to vyvolený. Bol to mladík lyrický a meditatívny, oblaky miloval a výšky. Bohu chcel celou oddanosťou slúžiť. A tu mi prichodia na um tri verše z Písma svätého – „Vytrhnutý je, aby zlosť nezmenila jeho rozum, alebo aby lesť nepodviedla jeho dušu. Dokonajúc v krátkej chvíli, vyplnil časy dlhé. Lebo ľúbila sa Bohu jeho duša, preto i ponáhľal sa vyviesť ho z prostred neprávosti.“ (Kniha múdrosti)
Ďalej Dilong píše: „Modlil som sa, drahý Paľko, aby ti bolo ľahšie… Mal si dvadsaťšesť rokov, taký mladý si zomrel v Tatranskej Kvetnici. Nie, smrť to nebola, prešiel si z Kvetnice do kvetináča v raji.“
Janko Silan napísal v básni Rekviem za básnika:
Tvoj spev je silnejší než smrti hrádza,
ktorá ťa oddelila odo mňa:
bo keď sa rozvodnili tvoje piesne,
tá záplava ich, krásou tajomná,
pretrhla hrádze smrti, prúdi cez ne.
Pavol Ušák Oliva bol jemný človek, no mal aj zmysel pre humor: v liste Jankovi Silanovi sa podpísal ako Paľo, kňaz dobrodružný. Aj z takýchto detailov sa dá odpozorovať povaha a životné nastavenie človeka.
V článku o blaženej smrti z roku 1940 uvažuje o svätom Jozefovi, ktorý je patrónom dobrej smrti: „Pri smrti svätého Jozefa bol Pán Ježiš a Panna Mária. Pán Ježiš, aby sa akosi odmenil svätému Jozefovi už tu na zemi za otcovskú láskavosť, s ktorou ho chránil a vychovával ako dieťa. A Panna Mária, aby sa mu už tu na zemi odvďačila za onú láskavú veľkodušnosť, s ktorou sa o ňu staral a ochraňoval ju. A ak teda niekto zomieral blažene, tak je to ponajprv svätý Jozef, ktorý posledný raz vydýchol a zatváral oči pod láskavým dohľadom Pána Ježiša a Panny Márie. Pán Ježiš a Panna Mária pomáhali mu pri smrti.“
Pavol Ušák Oliva bol zapáleným mariánskym ctiteľom. Publikoval dokonca v časopise Kráľovná mája. V básnickom cykle Madone, ktorý patrí k najkrajšej mariánskej poézii, aká na Slovensku vznikla, tvoria piatu časť tieto verše:
V bielych vlnách kvetov tvoje prosby
na zemi sú srdcia ranené
Poľutuj tie skrvavené oči
keď sa menia kvety na tiene
Keď sa k tebe kloní hrozno smútkov
ruže vždycky vädnú do čierna
Poľutuj tie skrvavené oči
keď v nich bolí prosba nedeľná
Keď len v tvojej láske vyschli slzy
modlitbou je žiaľ a mlčanie
Poľutuj tie skrvavené oči
bo ten pohľad Krista uhranie
Bo ten pohľad raní vlastnou ranou
keď sa oči tvoje odvrátia
Poľutuj tie skrvavené oči
Matka Panna Hviezda zo zlata
V bielych vlnách kvetov tvoje prosby
na zemi sú srdcia ranené
Poľutuj tie skrvavené oči
keď sa menia kvety na tiene